İcra ve İflas Hukuku: İcra Takibi Başlatma, Borçlu ve Alacaklı Hakları, İflas Erteleme ve Konkordato, Alacak Tahsili

İcra ve iflas hukuku, alacaklıların borçlarını tahsil etmelerini sağlamak, borçluların ise borçlarını yasal çerçevede ödemelerini düzenlemek amacıyla oluşturulmuş bir hukuk dalıdır. Bu hukuk dalı, borçların icra yoluyla tahsili, iflas prosedürleri, konkordato ve iflas erteleme gibi konuları kapsamaktadır. Bu makalede, icra ve iflas hukuku çerçevesinde icra takibi başlatma, borçlu ve alacaklı hakları, iflas erteleme, konkordato ve alacak tahsili detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

Size En Yakın Avukata Ulaşmak İçin Tıklayın.

1. İcra ve İflas Hukuku Nedir?

İcra ve iflas hukuku, borçlunun malvarlığına el konulması suretiyle alacaklının alacağını tahsil etmesini düzenleyen hukuk kurallarının bütünüdür. Türk hukuk sisteminde, bu kurallar İcra ve İflas Kanunu (İİK) ile düzenlenmiştir. İcra hukuku, alacakların cebri icra yoluyla tahsil edilmesini sağlarken; iflas hukuku, borçlunun ödeme güçlüğüne düşmesi durumunda alacakların toplu olarak tahsil edilmesi süreçlerini kapsar.

2. İcra Takibi Nedir ve Nasıl Başlatılır?

İcra takibi, alacaklının borçludan olan alacağını cebri icra yoluyla tahsil etme amacıyla başvurduğu hukuki bir süreçtir. İcra takibi, alacaklının icra dairesine başvurarak borçlu hakkında icra takibi talebinde bulunmasıyla başlar. İcra takibinin başlatılması, alacaklının alacağını tahsil edebilmesi için gerekli adımların atılmasını sağlar.

2.1. İcra Takibi Türleri

İcra takibi, borcun türüne ve niteliğine göre farklı yöntemlerle başlatılabilir. İcra takip türleri şunlardır:

• Adi Takip (Genel Haciz Yolu ile Takip): Borçlunun bir para borcu nedeniyle başlatılan takip türüdür. Bu takip türünde, borçlunun borcunu ödememesi durumunda mallarına haciz konulur.

• Kambiyo Senetlerine Dayalı Takip: Bono, çek veya poliçe gibi kambiyo senetlerine dayanarak başlatılan takip türüdür. Bu tür takiplerde daha hızlı işlem yapılır ve borçluya itiraz imkanı sınırlıdır.

• İlamsız Takip: Borcun bir mahkeme kararı veya ilam olmadan tahsili için başlatılan takip türüdür. Alacaklı, doğrudan icra dairesine başvurarak ilamsız icra takibi başlatabilir.

• İlamlı Takip: Bir mahkeme kararına veya resmi belgeye dayanarak başlatılan takip türüdür. İlamlı takipte, alacaklının elinde bir mahkeme kararı veya resmi belge bulunduğu için süreç daha hızlı ilerler.

2.2. İcra Takibi Başlatma Süreci

İcra takibi başlatma süreci, alacaklının icra dairesine başvurarak takibin başlatılmasını talep etmesiyle başlar. Bu süreçte izlenmesi gereken adımlar şunlardır:

• Takip Talebi: Alacaklı, icra dairesine başvurarak takip talebinde bulunur. Takip talebi, alacaklının kimlik bilgileri, borçlunun kimlik bilgileri, alacağın miktarı ve dayanak belgeleri içerir.

• Ödeme Emri: İcra dairesi, takip talebini kabul eder ve borçluya ödeme emri gönderir. Ödeme emri, borcun ödenmesini talep eden ve belirli bir süre içinde borcun ödenmemesi halinde icra işlemlerinin başlatılacağını bildiren resmi bir belgedir.

• Borçlunun İtiraz Hakkı: Borçlu, ödeme emrini aldıktan sonra borcun olmadığını veya borcun miktarının yanlış olduğunu iddia ediyorsa, belirli bir süre içinde itiraz edebilir. Borçlunun itiraz etmesi halinde, icra takibi durur ve alacaklı itirazın kaldırılması için dava açabilir.

• Haciz İşlemleri: Borçlunun ödeme emrine itiraz etmemesi veya itirazın reddedilmesi durumunda, icra dairesi borçlunun malvarlığına haciz işlemi başlatır. Haciz, borçlunun taşınır veya taşınmaz mallarına el konularak alacağın tahsil edilmesi işlemidir.

2.3. Haciz ve Satış İşlemleri

Haciz işlemi, borçlunun malvarlığına el konulması işlemidir. Haciz işlemi, borcun tahsili amacıyla yapılır ve borçlunun ödeme emrine itiraz etmemesi veya itirazın reddedilmesi durumunda başlatılır. Haciz işlemlerinde izlenmesi gereken adımlar şunlardır:

• Haciz Kararı: İcra dairesi, borçlunun malvarlığına haciz koyarak borcun tahsilini sağlar. Haciz kararı, borçlunun taşınır veya taşınmaz mallarına, banka hesaplarına, maaşına veya diğer gelirlerine uygulanabilir.

• Mal Tespiti: İcra memuru, borçlunun haczedilecek mallarını tespit eder ve bu mallara haciz koyar. Haczedilen mallar, borcun tahsil edilmesi amacıyla icra dairesi tarafından değerlendirilir.

• Satış İşlemleri: Haczedilen malların satışa çıkarılması, alacağın tahsil edilmesi için gerekli bir adımdır. Haczedilen mallar, açık artırma yoluyla satılarak elde edilen gelir alacaklıya ödenir.

3. Borçlu ve Alacaklı Hakları

İcra ve iflas hukuku, hem borçlunun hem de alacaklının haklarını koruyacak düzenlemeler içerir. Borçlu ve alacaklı hakları, tarafların yasal süreçlerde adil bir şekilde temsil edilmesini ve korunmasını sağlar.

3.1. Borçlu Hakları

Borçlunun icra takibi sürecinde sahip olduğu bazı temel haklar şunlardır:

• İtiraz Hakkı: Borçlu, kendisine gönderilen ödeme emrine belirli bir süre içinde itiraz edebilir. İtiraz, borcun olmadığını, borcun miktarının yanlış olduğunu veya takibin usulüne uygun başlatılmadığını ileri sürmek amacıyla yapılabilir.

• İcra Takibine Karşı Dava Açma Hakkı: Borçlu, icra takibinin haksız olduğunu düşündüğü durumlarda icra mahkemesine başvurarak takibin iptali veya durdurulması için dava açabilir.

• Kısmi Ödeme veya Taksitlendirme Talebi: Borçlu, borcun tamamını ödeyemediği durumlarda, kısmi ödeme yapabilir veya icra dairesine başvurarak borcun taksitlendirilmesini talep edebilir.

• Haczedilemeyecek Mallar: Borçlunun bazı malları, yasal düzenlemeler gereği haczedilemez. Örneğin, borçlunun geçim için gerekli olan eşyaları, temel ihtiyaçları karşılayan mallar veya maaşının belirli bir kısmı haczedilemez.

3.2. Alacaklı Hakları

Alacaklının icra ve iflas sürecinde sahip olduğu temel haklar şunlardır:

• Alacak Tahsili: Alacaklı, borçludan olan alacağını cebri icra yoluyla tahsil etme hakkına sahiptir. Bu hak, icra takibi başlatılması ve gerekli yasal işlemlerin yürütülmesiyle kullanılır.

• Haciz Talebi: Alacaklı, borçlunun malvarlığına haciz konulmasını talep edebilir. Haciz işlemleri, alacağın tahsil edilmesi için önemli bir adımdır.

• İtirazın Kaldırılması: Borçlunun ödeme emrine itiraz etmesi durumunda, alacaklı icra mahkemesine başvurarak itirazın kaldırılmasını talep edebilir. İtirazın kaldırılması halinde icra takibi devam eder.

• Alacağın Faizi ile Tahsili: Alacaklı, alacağının tahsil edilmesi sürecinde yasal faiz talep edebilir. İcra takibi başlatıldıktan sonra borç için faiz işlemesi mümkündür.

4. İflas Erteleme ve Konkordato

İflas erteleme ve konkordato, borçlunun mali durumunu düzeltmek ve alacaklıları korumak amacıyla başvurulan hukuki yollardır. Bu yollar, borçlunun iflasını önlemek ve alacaklıların alacaklarını tahsil etmelerini sağlamak amacıyla düzenlenmiştir.

4.1. İflas Erteleme

İflas erteleme, borçlunun mali durumunu düzeltmek amacıyla iflasın geçici olarak durdurulması anlamına gelir. Borçlu, mali durumunu iyileştirme ve alacaklılarla anlaşma yoluna gitme taahhüdünde bulunarak iflas erteleme talebinde bulunabilir.

• İflas Erteleme Başvurusu: Borçlu, iflas erteleme talebini mahkemeye sunar ve mali durumunu düzeltmek için bir iyileştirme projesi sunar. Mahkeme, borçlunun talebini değerlendirir ve uygun bulması halinde iflas erteleme kararı verir.

• İflas Ertelemenin Sonuçları: İflas erteleme kararı ile birlikte, borçluya karşı başlatılan icra takipleri durur ve borçlunun malvarlığı korunur. Borçlu, mahkemenin belirlediği süre içinde mali durumunu iyileştirmekle yükümlüdür.

• İflas Ertelemenin Sona Ermesi: İflas erteleme süresi sonunda, borçlunun mali durumu düzelmişse iflas erteleme sona erer. Aksi halde, borçlu iflas eder ve iflas prosedürleri başlatılır.

4.2. Konkordato

Konkordato, borçlunun alacaklılarıyla anlaşarak borçlarını yeniden yapılandırmasını sağlayan bir hukuki süreçtir. Konkordato, borçlunun iflas etmesini önlemek amacıyla alacaklılarla yapılan bir anlaşmadır.

• Konkordato Türleri:

  • Adi Konkordato: Borçlunun alacaklılarıyla borcun yeniden yapılandırılması ve belirli bir takvim dahilinde ödenmesi konusunda anlaşma sağladığı konkordato türüdür.

  • İflastan Sonra Konkordato: İflas eden borçlunun, iflastan sonra alacaklılarla anlaşarak borçlarını yeniden yapılandırdığı konkordato türüdür.

  • Malvarlığının Terki Suretiyle Konkordato: Borçlunun, alacaklılarına malvarlığını devrederek borçlarını tasfiye etmeyi taahhüt ettiği konkordato türüdür.

• Konkordato Süreci:

  • Başvuru: Borçlu, konkordato talebiyle birlikte mahkemeye başvurur ve mali durumunu gösteren belgeleri sunar. Mahkeme, konkordato talebini değerlendirir ve uygun bulursa konkordato sürecini başlatır.

  • Geçici Mühlet: Mahkeme, borçluya geçici mühlet verir ve bu süre zarfında borçlunun mali durumu incelenir. Geçici mühlet süresince borçlunun malvarlığına haciz konulamaz.

  • Konkordato Komiseri: Mahkeme, konkordato sürecini denetlemek amacıyla bir konkordato komiseri atar. Konkordato komiseri, borçlunun mali durumunu ve alacaklılarla yapılan anlaşmaları denetler.

  • Alacaklılarla Anlaşma: Konkordato sürecinde, borçlu alacaklılarıyla anlaşma yapar ve borçlarını yeniden yapılandırır. Alacaklıların belirli bir çoğunluğunun onayı ile konkordato anlaşması kabul edilir.

• Konkordatonun Başarısız Olması: Konkordato sürecinde borçlunun mali durumu düzelmez veya alacaklılarla anlaşma sağlanamazsa konkordato süreci başarısız olur ve borçlu iflas eder.

5. Alacak Tahsili

Alacak tahsili, alacaklının borçludan olan alacağını yasal yollarla tahsil etmesi sürecidir. Alacak tahsili, icra ve iflas hukuku kapsamında düzenlenmiş olup, icra takibi, haciz, iflas ve konkordato gibi yöntemlerle gerçekleştirilir.

5.1. Alacak Tahsilinde İzlenen Yollar

• İcra Takibi Başlatma: Alacaklı, borçludan olan alacağını tahsil etmek için icra takibi başlatabilir. İcra takibi, borçlunun malvarlığına el konulmasını ve alacağın tahsil edilmesini sağlar.

• Haciz ve Satış: Alacaklı, borçlunun mallarına haciz koyarak bu malları satabilir ve elde edilen geliri alacağının tahsili için kullanabilir. Haciz ve satış işlemleri, icra dairesi tarafından yürütülür.

• Konkordato: Borçlu, alacaklılarla anlaşma yaparak borçlarını yeniden yapılandırabilir. Konkordato süreci, borçlunun iflasını önlemek ve alacaklıların alacaklarını tahsil etmelerini sağlamak amacıyla düzenlenmiştir.

• İflas: Borçlunun mali durumunun düzelmemesi ve alacaklılarla anlaşma sağlanamaması durumunda, borçlu iflas eder ve iflas süreci başlatılır. İflas sürecinde borçlunun malvarlığı tasfiye edilir ve alacaklılara dağıtılır.

5.2. Alacak Tahsilinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Alacak Belirleme: Alacaklı, alacağını doğru bir şekilde belirlemeli ve borçlunun ödeme gücünü dikkate almalıdır. Alacak belgesi, alacağın yasal dayanağını oluşturur ve icra takibinin başlatılmasını sağlar.

• Takip Türü Seçimi: Alacaklı, alacağının türüne ve dayanağına göre uygun icra takibi türünü seçmelidir. Örneğin, kambiyo senetlerine dayalı alacaklar için kambiyo senetlerine dayalı icra takibi başlatılması gerekir.

• Borçlunun Mallarının Tespiti: Alacak tahsili sürecinde, borçlunun malvarlığı tespit edilerek haciz işlemleri yapılmalıdır. Borçlunun malvarlığı, icra takibi ile güvence altına alınır ve alacaklının hakları korunur.

• İcra ve İflas Süreçlerinin Takibi: Alacaklı, icra ve iflas süreçlerini yakından takip etmeli ve gerekli yasal adımları zamanında atmalıdır. İcra ve iflas işlemleri, belirli süreler içinde yapılması gereken işlemleri içerir.

6. İcra ve İflas Hukukunun Toplumdaki Rolü ve Geleceği

İcra ve iflas hukuku, ekonomik düzenin korunması ve alacaklıların haklarının güvence altına alınması açısından önemli bir yere sahiptir. Bu hukuk dalı, borçların tahsil edilmesi, borçluların yasal çerçevede korunması ve ekonomik istikrarın sağlanması amacıyla önemli işlevler üstlenir. Gelecekte, dijitalleşme ve teknolojik gelişmelerle birlikte icra ve iflas süreçlerinin hızlanması ve daha verimli hale gelmesi beklenmektedir.

Size En Yakın Avukata Ulaşmak İçin Tıklayın.